જ્યારે પણ આપણે ઘર ની બહાર જઈએ છીએ, ત્યારે રસ્તા ની બાજુ માં ઘણા ભિખારીઓ ભીખ માંગતા જોઈએ છીએ. સારું, તમે બધા ભિખારી ને શું આપી શકો? તમે થોડા પૈસા, થોડો ખોરાક, તમારા જૂના કપડાં અને વધુ શું આપશો? પરંતુ આજે અમે તમને આ લેખ દ્વારા એક એવા વ્યક્તિ વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ જેણે ભિખારીઓ ને બિઝનેસ નો આઈડિયા આપ્યો છે. હા, આ વ્યક્તિ એ ભિખારીઓ ને કંઈક એવું આપ્યું છે જેનાથી ઘણા ભિખારીઓ ઉદ્યોગસાહસિક બની ગયા છે.
તે કહે છે “દાન ન કરો, રોકાણ કરો.” આ વિચાર ગમે તેટલો સરળ લાગે છે, પરંતુ તે અસરકારક પણ છે. જો તમારી વિચારસરણી સારી છે, તો તેના માં એટલી શક્તિ છે કે તે સમાજ ને સાચી દિશા માં બનાવવા ની સાથે તેને સાચો રસ્તો પણ બતાવી શકે છે. બનારસ ના ચંદ્ર મિશ્રા નો આ અદ્ભુત વિચાર છે. તમને જણાવી દઈએ કે ચંદ્ર મિશ્રા લાંબા સમય થી સમાજ સેવા કરી રહ્યા છે. ગરીબ બાળકો ને મફત શિક્ષણ આપવા નું તેમનું સૌથી પ્રિય કામ છે.
ચંદ્ર મિશ્રા કહે છે કે તેઓ બધું જ કરી રહ્યા હતા પરંતુ એવું લાગતું હતું કે તે પૂરતું નથી. ભલે શિક્ષણ હોય પણ રોજગાર ન હોય તો પણ સ્થિતિ આજે છે તેવી જ રહેશે. તેથી શિક્ષણ ની સાથે રોજગારી નું પણ સર્જન થાય તે જરૂરી છે. ચંદ્ર મિશ્રા તેમના શહેર ના ભિખારીઓ ને મુક્ત કરવા માંગે છે. ચંદ્ર મિશ્રા માત્ર લોકો ને દાન ને બદલે રોકાણ કરવા માટે સમજાવતા નથી, પરંતુ ભિખારીઓ એ પૈસા નો યોગ્ય ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો જોઈએ. તેઓ બચત કરવા માં અને તેની સાથે તેમનો વ્યવસાય શરૂ કરવા માં પણ મદદ કરી રહ્યા છે.
શરૂઆત માં ભિખારીઓ ને મનાવવા મુશ્કેલ હતા
કોરોના કાળ માં જ્યારે લોકો ઘરો માં બંધ હતા ત્યારે બનારસ સહિત સમગ્ર દેશ માં ગરીબો અને ભિખારીઓ ની હાલત કફોડી થઈ ગઈ હતી. ભિખારીઓ રોજ ભીખ માંગી ને ખાતા હતા. પરંતુ કોરોના રોગચાળા ને કારણે બધુ થંભી ગયું હતું. આવી સ્થિતિ માં ઓછા માં ઓછું ભિખારીઓ ને તેમના શહેર માંથી નાબૂદ કરવા માં આવે તે જરૂરી બન્યું છે. એટલા માટે તેમને શહેર ની બહાર ફેંકી દેવા ન જોઈએ પરંતુ ભિખારીઓ ને શિક્ષિત કરવા પડશે.
ચંદ્ર મિશ્રા કહે છે કે જ્યારે કોરોના નો કહેર શમી ગયો ત્યારે જાન્યુઆરી 2021 માં તેમણે ભિખારીઓ ને ઉદ્યોગસાહસિક બનાવવા ના ઉદ્દેશ્ય સાથે ભિખારી કોર્પોરેશન ની શરૂઆત કરી. તેનો ધ્યેય ભિખારીઓ ને રોજગાર માટે તાલીમ આપવા નો હતો. આ સાથે પૈસા નું સંચાલન સમજાવો. ચંદ્ર મિશ્રા કહે છે કે શરૂઆત માં ભિખારીઓ ને મનાવવા ખૂબ મુશ્કેલ હતા.
તે કહે છે કે ભલે આ કામ હજી સરળ નથી, પરંતુ કોઈક રીતે 12 પરિવારો ના 55 ભિખારીઓ મારી વાત સમજી શક્યા અને તેઓએ પહેલા પૈસા નું સંચાલન શીખ્યા. તે ભીખ માંગીને જે પણ પૈસા કમાઈ લેતો હતો, તેણે તેનું યોગ્ય રીતે રોકાણ કેવી રીતે કરવું જોઈએ? તેને શીખવ્યું. આ પછી, તેને સરકારી યોજનાઓ સાથે જોડવા માં આવ્યો જેથી કરીને તે ત્યાંથી રાશન, દવા જેવી જરૂરિયાતો પૂરી કરી શકે અને ભીખ માંગવા માં મળેલા પૈસાથી કોઈપણ રોજગાર શરૂ કરી શકે.
ચંદ્ર મિશ્રા અને તેમની ટીમ ભિખારીઓ ને તેમની આવડત મુજબ કામ કરવા નું શીખવવા માં લાગી ગયા અને એક વર્ષ માં 55 ભિખારીઓ ને ઉદ્યોગસાહસિક બનાવ્યા. જેઓ ભિખારી માંથી ઉદ્યોગસાહસિક બન્યા, તેઓ જ્યુટ અને પેપર બેગ બનાવે છે, ડેકોરેશન ની વસ્તુઓ બનાવે છે, સીવણ-ભરતકામ કરે છે. એ જ લોકો હવે પ્રોડક્ટ ના સ્ટોલ લગાવીને પોતાનો માલ વેચી રહ્યા છે. આ સાથે તેઓ સ્થાનિક દુકાનદારો, હોટેલો અને વિદેશ થી આવતા પ્રવાસીઓ ને પણ વેચે છે. તમને જણાવી દઈએ કે શરૂઆત માં ચંદ્ર મિશ્રા ની ટીમે તેમની વણાયેલી વસ્તુઓ નું માર્કેટિંગ કર્યું હતું. આ પછી, આ નવા ઉદ્યોગપતિઓ ને માર્કેટિંગ ના ગુણો શીખવવા માં આવ્યા હતા.
શિક્ષણ જરૂરી છે
ચંદ્ર મિશ્રા કહે છે કે આ ભિખારીઓ ની આગામી પેઢી માટે રોજગાર ઉપરાંત શિક્ષણ પણ ખૂબ જ જરૂરી છે. આ માટે તેણે મોર્નિંગ સ્કૂલ ઑફ લાઇફ ની સ્થાપના કરી છે, જ્યાં સામાન્ય શિક્ષણ આપવા માં આવે છે. આટલું જ નહીં, આ પછી બાળકોને સરકારી શાળાઓમાં પ્રવેશ પણ અપાય છે. ચંદ્ર મિશ્રા ની ટીમ આ બાળકો ને તાલીમ પણ આપી રહી છે જેથી તેઓ પોતાનો કોઈ વ્યવસાય કરે, તેઓ નોકરી ની લાઈન માં ન આવે.
ચંદ્ર મિશ્રા કહે છે કે મને ખબર પડી કે ભારત માં કુલ 4,13,670 ભિખારીઓ ને 34,242 કરોડ લોકો વાર્ષિક દાન આપે છે, તેથી મેં વિચાર્યું કે જો આ રકમનું રોકાણ કરવામાં આવે તો તેમાંથી વધુ પૈસા કમાઈ શકાય છે. જો દાન માં મળેલ નાણા નો ઉપયોગ નોકરીઓ બનાવવા અને તાલીમ આપવા માટે કરવા માં આવે તો તે અર્થતંત્ર નું ચિત્ર બદલી શકે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે પૂણે ના ડૉક્ટર અભિજિત સોનાવણે પણ ભિખારીઓ ને નોકરી અપાવવા અથવા સીવણ ચાટ ની દુકાન જેવા નાના વ્યવસાય ખોલી ને મદદ કરે છે. આ પ્રયાસથી 105 ભિખારીઓ નોકરી કરવા લાગ્યા છે અને 300થી વધુ લોકોએ પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કર્યો છે. એટલું જ નહીં, અભિજીત ભિખારીઓ ના બાળકો ને શિક્ષણ પણ આપી રહ્યો છે અને તેમને સરકારી યોજનાઓ નો લાભ અપાવવા માં મદદ પણ કરે છે અને ટ્રેનિંગ પણ આપે છે. ચંદ્ર મિશ્રા અને અભિજીત જેવા લોકો સમાજ માટે ઉદાહરણ છે.
