વર્ષ 2016 માં ભારત સરકાર દ્વારા ઓડિશાના પ્રખ્યાત લોક કવિ હલધર નાગને સાહિત્ય ક્ષેત્રે પ્રદાન કરવા બદલ ‘પદ્મશ્રી એવોર્ડ’ એનાયત કરાયા હતા.
‘સરળ જીવન, ઉચ્ચ વિચારો’ … આ કહેવત 21 મી સદીમાં બંધ બેસતી નથી. આ પાછળનું મુખ્ય કારણ પૈસા છે. મનુષ્ય આજે ફક્ત પૈસા અને પૈસાની પાછળ દોડે છે, પરંતુ આ દેશમાં એક એવી વ્યક્તિ પણ છે જે લાયક હોવા છતાં, પોતાને સંપત્તિના આ મોહથી દૂર રાખે છે.
સાહેબ! મારી પાસે દિલ્હી આવવાના પૈસા નથી, કૃપા કરીને ટપાલ દ્વારા ઇનામ (પદ્મશ્રી) મોકલો. જેણે આ કહ્યું તે વ્યક્તિ ઓડિશાના પ્રખ્યાત લોક કવિ, હલધર નાગ હતા, જેને સાહિત્ય ક્ષેત્રે તેમના યોગદાન માટે વર્ષ 2016 માં ભારત સરકાર તરફથી ‘પદ્મશ્રી એવોર્ડ’ મળ્યો હતો .
ચાલો જાણીએ એવી તો શું ખાસ વાત છે હલધર નાગ ની?
તે 5 વર્ષ પહેલાની વાત હતી. સફેદ ધોતી, ગમછો અને ગંજી પહેરેલા હલધર નાગ જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ પ્રણવ મુખરજી પાસેથી ‘પદ્મશ્રી એવોર્ડ’ પ્રાપ્ત કરવા ઉઘાડપગ્યાં પહોંચ્યા ત્યારે તેમને જોઈને સૌ ચોંકી ગયા. આ સમય દરમિયાન, દેશની ન્યૂઝ ચેનલો પર ચર્ચા થઈ હતી કે, સક્ષમ વ્યક્તિને આખરે કેમ આવું જીવન જીવવા માટે મજબૂર છે.
હલધર નાગ કોણ છે?
71 વર્ષીય હલધર નાગ, જે ઓડિશાના છે, કોસલી ભાષાના પ્રખ્યાત કવિ છે. તેનો જન્મ 1950 માં ઓડિશાના બારગઢ જિલ્લાના ગરીબ પરિવારમાં થયો હતો. માત્ર 10 વર્ષની ઉંમરે પોતાના માતાપિતાના દેહાંત પછી, તેમણે ત્રીજા ધોરણમાં અભ્યાસ છોડી દીધો. એક અનાથ જીવન જીવતા, તેમણે ઘણા વર્ષો એક ઢાબા માં વાસણ ધોતા વિતાવ્યા.
આ પછી, હલધર નાગે સ્થાનિક શાળામાં રસોઈયા તરીકે 16 વર્ષ કામ કર્યું. થોડા વર્ષો પછી, બેંક પાસેથી 1000 રૂપિયાની લોન લીધા પછી, તેમણે શાળાની સામે કોપી, પુસ્તક, પેન અને પેન્સિલ વગેરેની એક નાની દુકાન ખોલી. આ કારણે તે ઘણાં વર્ષો સુધી એમનું ગુજરાન ચાલ્યું. આ સમય દરમિયાન, તેઓ કંઈક લખતા રહેતા હતા અને તેમણે તેમના લખાણનો આ શોખ મરી ન જવા દીધો.
1990 માં, હલધર નાગે તેમની પહેલી કવિતા ‘ઘોડો બરગચ’ (દ ગોલ્ડન બન્યાન ટ્રી) લખી . આ કવિતાની સાથે, તેમણે તેમની 4 કવિતાઓ સ્થાનિક સામયિકમાં પ્રકાશિત કરવા મોકલી અને તેની બધી રચનાઓ પ્રકાશિત થઈ. આ પછી, આજ સુધી તેમના લેખનની પ્રક્રિયા ચાલુ છે.
નાગ કહે છે કે ‘તે મારા માટે ખૂબ સન્માનની વાત હતી અને આ પ્રસંગથી મને વધુ લખવાનું પ્રોત્સાહન મળ્યું. આ પછી, હું મારી આસપાસના ગામોમાં જઇને મારી કવિતાઓ સંભળાવવાનું શરૂ કર્યું. આ સમય દરમિયાન મને લોકો તરફથી સકારાત્મક પ્રતિસાદ પણ મળ્યો.
આજ સુધી મેં જે લખ્યું છે તે બધું મને યાદ છે
હલધર નાગની સૌથી વિશેષ વાત એ છે કે તેમણે આજ સુધી 20 મહાકાવ્યો સિવાય તેમણે ઘણી બધી કવિતાઓ લખી છે. તેઓ જે પણ લખે છે, તે યાદ છે. તમારે ફક્ત કવિતાનું નામ અથવા વિષય કહેવાની જરૂર છે. આજે પણ તે તેમના દ્વારા લખાયેલા દરેક શબ્દ યાદ છે.
નાગ કહે છે: મને આનંદ છે કે યુવા પેઢીને ‘કોસલી ભાષા’ માં લખાયેલી કવિતાઓમાં ખૂબ રસ છે. મારી દ્રષ્ટિએ, કવિતામાં વાસ્તવિક જીવન અને તેમાં એક સામાજિક સંદેશ હોવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
હલધર નાગની કવિતાઓના વિષયો, જે ઓડિશામાં ‘લોક કવિ રત્ન’ તરીકે પ્રખ્યાત છે , તે મોટાભાગે પ્રકૃતિ, સમાજ, પૌરાણિક કથા અને ધર્મ પર આધારિત છે. તેઓ પોતાના લખાણો દ્વારા સમાજ સુધારણાને પ્રોત્સાહન આપવા પણ તત્પર રહે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે આજે હલધર નાગ ને કોઈ પણ ઓળખ ની જરૂર નથી. તેમના લખાણોનું એક સંકલન ‘હલધર ગ્રંથાવલી -2’ પણ ઓડિશાની ‘સંબલપુર યુનિવર્સિટી’ માં અભ્યાસક્રમનો ભાગ બનાવવામાં આવ્યો છે.
