ભારત રત્ન એ આપણા દેશનો સૌથી મોટો સન્માન છે અને અત્યાર સુધી 48 લોકોને આ સન્માન આપવામાં આવ્યું છે. પ્રથમ એવોર્ડ 1954 માં આપવામાં આવ્યો હતો. તે સમયે, ત્રણ લોકોને ભારત રત્ન એનાયત કરાયા હતા જે સી.રાજગોપાલાચારી, સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન અને સી.વી. રમન હતા. તમને જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે અત્યાર સુધીમાં ફક્ત એક જ ઉદ્યોગપતિને આ સન્માન મળ્યું છે. જે રતન ટાટાના પરિવારના છે.
જહાંગીર રતનજી દાદાભાઇ ટાટા એટલે કે જેઆરડી ટાટા એકમાત્ર ઉદ્યોગપતિ છે જેને ભારત સરકાર દ્વારા આ સન્માન આપવામાં આવ્યું છે. 1992 માં તેમને ભારત રત્નથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. જેઆરડી ટાટા 53 વર્ષથી ટાટા સન્સના અધ્યક્ષ રહ્યા છે અને આ જૂથને આગળ વધારવામાં મહત્ત્વની ભૂમિકા નિભાવી હતી. જેઆરડીએ માત્ર 34 વર્ષની ઉંમરે ટાટા સન્સના અધ્યક્ષ પદનો કાર્યભાર સંભાળ્યો. તેઓ વર્ષ 1938 માં આ પદ પર બેઠા અને 1991 સુધી આ પદ પર રહ્યા.
અધ્યક્ષ બનીને, જેઆરડીએ જૂથની વૃદ્ધિમાં 50 ગણો વધારો કર્યો હતો. તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન, તેમણે ટાટા જૂથમાં 14 નવી કંપનીઓ શરૂ કરી. ટાટા મોટર્સ, ટાટા સોલ્ટ, ટાટા ગ્લોબલ બેવરેજીસ અને ટાઇટન જેવી સફળ કંપનીઓ જેઆરડી દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી. જેઆરડીના કાર્યકાળમાં, ટાટા જૂથનું કુલ બજાર મૂલ્ય 10 કરોડ ડોકરથી વધીને 500 કરોડ ડોલર થયું છે. હાલમાં ટાટા જૂથનું કુલ બજાર મૂલ્ય આશરે 200 અબજ ડોલર છે.
જેઆરડી એ ભારતના સિવિલ એવિએશન ઇન્ડસ્ટ્રીના જનક માનવામાં આવે છે. ખરેખર, તે આપણા દેશમાં પ્રથમ વ્યક્તિ હતા, જેમણે વર્ષ 1929 માં વિમાન ચલાવવાનું લાઇસન્સ મળ્યું. લાઇસન્સની સ્થાપના કર્યા પછી, તેમણે 1932 માં ટાટા એરલાઇન્સની સ્થાપના કરી. જેનું નામ 1946 માં એર ઈન્ડિયા રાખવામાં આવ્યું હતું. હવે એર ઈન્ડિયા ભારતની ઓફિશિયલ એરલાઇન કંપની બની ગઈ છે, તે ભારે ખોટમાં દોડી રહી છે અને ટાટા જૂથે તેને ખરીદવા માટે ઈચ્છા બતાવી છે.
જેઆરડીએ તેમની કંપનીમાં ફક્ત તે જ લોકોને રોજગારી આપી હતી જેઓ તેમના દ્વારા બનાવવામાં આવેલી ટાટા એડમિનિસ્ટ્રેટિવ સર્વિસ (ટીએએસ) પાસ કરી શકે. ટાટા એડમિનિસ્ટ્રેટિવ સર્વિસ (ટીએસ) ની રચના ભારતીય વહીવટી સેવા (આઈએએસ) ની તર્જ પર કરવામાં આવી હતી. ટાટા જૂથમાં યુવા પ્રતિભાઓને પ્રશિક્ષિત કરવા અને તેમને નેતૃત્વ માટે તૈયાર કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે ટાટા વહીવટી સેવા (ટાસ) વર્ષ 1956 માં શરૂ કરવામાં આવી હતી.
જેઆરડી પણ તેમના કર્મચારીઓના પરિવારના સભ્યો પ્રત્યે ખૂબ વિચારશીલ હતા. તેમણે પોતાના કર્મચારીઓ માટે મફત તબીબી સુવિધા અને પ્રોવિડન્ટ ફંડ યોજના પણ શરૂ કરી હતી. કર્મચારી સાથે અકસ્માતની સ્થિતિમાં પણ તેમને વળતર અપાયું હતું. એટલું જ નહીં, જેઆરડીએ 8 કલાકની ડ્યુટી નક્કી કરવાંવાળાં પહેલા હતા. આ ઉમદા કાર્યોને ધ્યાનમાં રાખીને ભારત સરકારે તેમને ભારત રત્નથી સન્માનિત કર્યા.
